Jako rodzic nastolatka pewnie zdarzyło Ci się mieć do czynienia z niechęcią do powrotu do szkoły. Zwłaszcza po dłuższej przerwie jak wakacje czy ferie zimowe. W końcu dorośli też nie skaczą z radości na myśl o powrocie do pracy. I chociaż pewna niechęć do szkoły jest normalna, to czasem przybiera ona zupełnie nowy wymiar i przeradza się w poważniejszy problem. Gdy dziecko nie chce chodzić do szkoły, przyczyny często są bardziej złożone, niż lenistwo czy chęć zabawy poza szkołą.
Około 2% dzieci odmawia chodzenia do szkoły. Odmowa pójścia do szkoły łączy się z ogromnym stresem. I o ile rodzice nie podejmą żadnych kroków, to cierpienie nie mija. Często nastolatki zgłaszają różne dolegliwości i nawet jeśli okaże się, że Twoje dziecko jest zdrowe, to te objawy nie koniecznie muszą być zmyślone. Lęk, niepokój i stres potrafią dawać fizycznie objawy od ścisku i kłucia w klatce piersiowej, po uczucie nudności, bóle głowy czy stany lękowe. Bywa też tak, że dzieci opuszczą pojedyncze dni, ale spóźnią się kilkadziesiąt razy, bo ich stres jest na tyle silny, że nie docierają do szkoły na czas. Najczęściej jednak dziecko odmawiające pójścia do szkoły, spędza dzień w domu za wiedzą rodziców, którzy starają się je nakłonić do uczęszczania w lekcjach.
Dlaczego dziecko nie chce chodzić do szkoły?
Istnieje wiele możliwych przyczyn, dla których dziecko nie chce chodzić do szkoły. Najczęściej podłożem jest lęk, ale jego przyczyna może być różna. Może wynikać z obawy przed opuszczeniem domu, fobią społeczną, depresją, problemów z nauką lub trudności w relacjach z rówieśnikami.
Niechęć do szkoły pojawia się stopniowo lub następuje nagle. Może być też następstwem:
- zmiany szkoły,
- przeprowadzki,
- gnębienia lub dokuczania,
- konfliktu z rówieśnikami lub rodziną,
- stresujących wydarzeń w domu lub szkole,
- problemów z nauczycielem,
- słabych wyników w nauce i zaległości.
Jak rozmawiać z dzieckiem, które nie chce chodzić do szkoły?
Pierwszym krokiem jest zrozumienie, skąd się bierze obawa przed chodzeniem do szkoły i spojrzenie na problem z perspektywy dziecka. Tutaj niezbędna będzie szczera rozmowa. Pamiętaj, że żeby dziecko się przed tobą otworzyło, musi czuć się bezpieczne i nieoceniane. Krzyki i pretensje nie będą tu najlepszym rozwiązaniem. Jedynie pogłębią poziom stresu i lęku. Dajcie sobie czas i przestrzeń na taką rozmowę, nie zaczynajcie jej o poranku, w biegu, kiedy oboje czujecie presję czasu. Najlepiej przeprowadzić taką rozmowę kiedy oboje jesteście spokojni i można ja przeprowadzić bez pośpiechu np. weekend.
Porozmawiaj z dzieckiem na temat szkoły i zastanów się, dlaczego nie chce tam chodzić. Spróbuj dowiedzieć się, czy ma ono trudności w relacjach z kolegami lub nauczycielami, czy może próbuje uniknąć czegoś. Na przykład, zapytaj: „Jeśli mogłabyś/mógłbyś zmienić jedną rzecz w szkole, co by to było?”. Jeśli Twoje dziecko ma trudności z określeniem, gdzie leży problem, poproś je, aby oceniło różne części dnia w szkole. Zacznijcie od podróży autobusem, lekcji, przez zajęcia dodatkowe, relacje z nauczycielami i kolegami po przerwy oraz lunch. Wspólnie możecie rozwiązać te problemy lub opracować plan radzenia sobie z nimi. Zanim podejmiesz rozmowę, zastanów się, czy w domu dzieje się coś, co może stresować Twoje dziecko. Pomyśl, czy ostatnie wydarzenia mogą utrudniać opuszczenie domu np. żałoba po bliskiej osobie, przeprowadzka lub choroba jednego z członków rodziny.
Jak zachęcić dziecko do chodzenia do szkoły?
W trakcie rozmowy z nastolatkiem okaż mu zrozumienie. Możesz powiedzieć np. „Widzę, że powrót do szkoły Cię martwi, wiem, że to trudne. Możesz mi powiedzieć o każdym problemie. Nie musisz być z tym sam, razem poszukamy rozwiązania”. Pokaż, że wierzysz w swoje dziecko. Poprzez wyrażanie pozytywnych i zachęcających słów, pokazujesz wiarę w to, że Twoje dziecko może odnosić sukcesy w szkole. To wzmacnia jego pewność siebie i motywuje do działania.
Okazywanie życzliwości jest ważne, ponieważ Twoje dziecko przeżywa coś, co je głęboko niepokoi. Możesz mu okazać wsparcie, cierpliwie słuchając, gdy mówi o swoich zmartwieniach, okazując uczucia przez przytulenie lub zachowując spokój w obliczu frustracji.
Wspieranie dzieci, aby stawiły czoła swoim lękom, jest również wsparciem. Sprzyja to pewności siebie i autonomii. Unikanie czynników wyzwalających lęk zwiększa niepokój w dłuższej perspektywie. Cierpliwość, wytrwałość i otwartość na rozwiązywanie problemów są najważniejsze.
Co robić jeśli rozmowa nic nie zmienia?
Niestety każdy dzień nieobecności w szkole ma wpływ na wyniki i osiągnięcia, a przedłużająca się absencja może skutkować całkowitym porzuceniem nauki. A to dodatkowo pogłębia przygnębienie, stres oraz trudności w relacjach społecznych. Aby tego uniknąć, należy działać jak najwcześniej i zwrócić się o profesjonalne wsparcie.
Konsultacja z psychologiem pomoże Ci określić źródło problemu i sprawdzić, czy odmowa chodzenia do szkoły nie jest efektem stanów lękowych lub depresją. Depresja u nastolatków znacznie różni się od tej, na którą cierpią dorośli i dużo ciężej ją dostrzec rodzicom.
Psycholog może pomóc nastolatkowi zidentyfikować i zrozumieć głębsze przyczyny jego niechęci do szkoły. Pokaże mu jak opracować zdrowe strategie radzenia sobie z problemami. Mogą to być techniki relaksacyjne, umiejętności komunikacyjne, czy też sposoby radzenia sobie z trudnymi sytuacjami. Terapia może pomóc nastolatkowi w budowaniu pewności siebie i poczucia własnej wartości, co pomoże mu pokonać lęki związane z chodzeniem do szkoły i radzenie sobie z trudnościami.
